GAZA

Geen melati, maar spekkoek

Als het aan de Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 ligt, wordt op 15 augustus voortaan Nationale Spekkoekdag gevierd, zo lijkt het. De stichting wil 'meer jonge mensen betrekken bij de herdenking' en dat doe je natuurlijk met een spekkoekwedstrijd. 
NEE. Gewoon: nee. 

Spekkoek-fotomomentje

Onlangs organiseerde de stichting in samenwerking met het Indische blad Moesson, een wedstrijd spekkoek-bakken, 'want eten hoort bij de Indische cultuur', aldus de stichting. Zowel thuisbakkers als toko's doen mee. De beste spekkoek van de toko's zal geserveerd worden tijdens de herdenking.

"De beste thuisbakker gaat met zijn of haar spekkoek op de thee bij voorzitter Thom de Graaf van de Raad van State. Daar zal een mooie foto worden gemaakt, die op de website en de sociale mediakanalen van Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 wordt geplaatst." Bron: Omroep West

Uiteraard wordt dat een prachtig fotomomentje: de voorzitter van de Raad van State die met een Indische(?) thuisbakker herinneringen ophaalt aan die goede oude koloniale tijd, onder het genot van een lekker kopje koloniale Max Havelaar thee en een plakje Indische spekkoek (die eigenlijk van oorsprong niet Indisch, maar Portugees is: bebinca). Kolonialer kan het niet. Het roept nu al vergeelde beelden op van witte mannen in nog wittere tropenpakken, veranda's en buigende bedienden. Aah... tempo doeloe.

De Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 (een hele mondvol, zelfs zonder spekkoek) lijkt de weg volledig kwijt te zijn. Ze bakken er met dit spekkoek-idee in elk geval helemaal niets van. Oorlogsleed herdenk je niet met een spekkoekwedstrijd, maar met respect. Zeker als je bedenkt dat duizenden in de Japanse concentratiekampen (en daarbuiten) moesten vechten om een rijstkorrel of bezweken aan honger, ziekte of mishandeling. Het is simpelweg ongepast. Wat is in hemelsnaam de link tussen spekkoek en de herdenking van de Japanse capitulatie? Lag de kampbeul van Tjideng soms uren op z'n knieën voor zijn oven om spekkoek te bakken voor de geïnterneerde vrouwen en kinderen? Belachelijk.

Verjonging

De stichting wil 'meer jonge mensen betrekken bij de herdenking', dus dan organiseer je een spekkoekwedstrijd? Serieus? Want 'spekkoek staat symbool voor de Indische cultuur' en 'eten hoort bij de Indische cultuur.' Hou toch op. Een kortzichtiger stereotype kom je zelden tegen. Daar is vast heel lang over vergaderd, onder het genot van een zakje subsidie.

Veel mensen zien de Indiëherdenking elk jaar minder Indisch worden. Die kritiek is mijns inziens meer dan terecht. De ceremonie wordt elk jaar 'witter'. Bovendien wordt 15 augustus steeds verder opgeslokt door 4 en 5 mei met een vleugje 17 augustus. Het is leuk dat je de herdenking inclusiever wilt maken en jongere mensen wilt aanspreken, maar dat doe je niet met spekkoek. Dat doe je met gedegen educatie. 

Hierin ligt een taak voor de overheid: veranker de geschiedenis van Nederlands-Indië nu eindelijk eens in het curriculum. En dan heb ik het niet over die vooringenomen 'onderwijscommissie' die zich vanuit de collectieve erkenning  met dit onderwerp bezighoudt, maar over gedegen onderwijskundigen en historici die een eerlijk en evenwichtig beeld neerzetten. 

Zolang het curriculum niet gewijzigd is, ligt de voorlichting over de historische achtergrond van de herdenking bij de organisatie ervan. Zorg ervoor dat scholen en media weten wat er op 15 augustus herdacht wordt. Het gaat hier om een herdenking, geen spekkoek-evenement. Anders kan de stichting haar naam beter veranderen in de stichting Nationaal Stereotypen & Spekkoekfestijn. Zend dan die herdenking voortaan ook maar uit op 24Kitchen.

©Anneke van de Casteele

Spekkoek of Bebinca?

Onderwijs over Nederlands-Indië ten dode opgeschreven

Het dubieuze Dekolonisatie-onderzoek gaat voorgoed het onderwijs over de geschiedenis van Nederlands-Indië veranderen. Na jaren van protest en klachten uit de Indische en Molukse gemeenschap over het gebrekkige curriculum voor basis- en voortgezet onderwijs op dit punt, wordt onze geschiedenis nu in de ramsj gegooid: verkocht aan Indonesië voor 30 zilverlingen en wat handelsbelangen.

Normaliter duurt een wijziging van het curriculum, in het kort: de verplichte lesstof voor basis- en voortgezet onderwijs, minimaal 2 jaar. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) moet hiervoor groen licht geven aan de Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) die de scepter zwaait over de eisen waaraan lesstof moet voldoen. Vandaag blijkt echter dat het hele proces al lang in werking is gezet: docenten en uitgevers van lesmateriaal lopen op de zaken vooruit en passen hun lesstof nu al aan. Goede zaak, zou je zeggen, het is hoog tijd. Spoiler: als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat ook meestal zo.

Vandaag kopt Nu.nl namelijk 'Aanpassen verplichte lesstof Indonesië duurt jaren, maar onderwijs pakt door'. Indonesië - niet voormalig Nederlands-Indië. Dat is al een slechte voorbode. Dan lezen we: 

Het gaat minimaal twee jaar duren voordat scholieren als verplichte examenstof moeten weten dat Nederland structureel buitensporig geweld heeft gepleegd en gedoogd tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Dat stelt de (SLO) dinsdag tegenover NU.nl. (...) Docenten en uitgevers van lesmateriaal wachten dat niet af. Ze passen nu al hun lesmethoden aan op de uitkomsten van een recent door de Staat betaald onderzoek over de Onafhankelijkheidsoorlog.

Dus, beste lezer, ONGEACHT het feit dat dit onderzoek nu al eenzijdig is gebleken en op cruciale vlakken onjuistheden bevat.

Alderik Visser (SLO): "Je ziet dat uitgevers van lesmateriaal nu al meebewegen met de nieuwe feiten die de laatste tijd bekend zijn geworden over de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog." 

Bent u al wakker, beste lezer?

Ook het voortgezet onderwijs speelt in op recente ontwikkelingen. "Elke docent die de ontwikkelingen rond de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog heeft meegekregen, zal nu al zijn lesstof aanpassen", zegt een woordvoerder van SLO namens OCW. De VO-raad onderschrijft de uitspraken van SLO. "Leraren spelen in op ontwikkelingen in de maatschappij. Geschiedenisdocenten lezen ook de krant." SLO heeft "vergevorderde plannen" rond wat scholieren de komende tien jaar verplicht moeten weten en leren. Die plannen komen naar verwachting in maart naar buiten.

Wacht even, dus waar de Indische gemeenschap al jaren om vraagt en waarover diverse moties in de Tweede Kamer zijn ingediend kon niet, maar nu is pro-Indonesisch aanpassen ineens wél mogelijk en dan ook nog in een versneld tempo? Een dikkere verborgen agenda als deze kom je niet vaak tegen.

Educatieve uitgeverij ThiemeMeulenhoff heeft in samenwerking met het Rijksmuseum extra lesmateriaal ontwikkeld voor het vmbo en het mbo over de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog naar aanleiding van de omstreden tentoonstelling Revolusi,

Dekolonisatie-onderzoeksleider Frank van Vree vond na kritiek die Indonesië-experts uitten dat het rapport beter de term oorlogsmisdaden had kunnen gebruiken. Naar de hevige kitiek van Indische Nederlanders over bijvoorbeeld de overduidelijk gemanipuleerde onderzoeksresultaten van het Bersiap-deelonderzoek wordt dus niet geluisterd.

Als u daarnet nog niet wakker was, dan bent u het nu.

Al jaren wordt er vanuit de Indische en Molukse gemeenschap geklaagd over de slechte staat van het onderwijs waar het de koloniale geschiedenis betreft, met name over voormalig Nederlands-Indië. Lesmethoden zijn summier en verouderd, Generaties Nederlanders weten niets van Nederlands-Indië, weten het verschil niet tussen een Indonesiër en een Indische Nederlander, hebben nog nooit van Bersiap gehoord of van een Japans concentratiekamp. Het is uitermate slecht gesteld met de beeldvorming, wat tot vervelens toe te zien is aan ontelbare fouten in lesmethoden en in de media.

Ik schrijf erover sinds 1995 en de afgelopen jaren ook via mijn blog en diverse andere kanalen: 'Het onderwijs moet op de schop! De Nederlands-Indische geschiedenis dreigt te worden uitgewist! Laat uw stem horen!' Voor deze ene keer is het absoluut NIET leuk om gelijk te hebben.

Oorlogsmisdaden

Voormalig staatssecretaris Blokhuis van VWS heeft onlangs de 'Commissie versterking kennis geschiedenis voormalig Nederlands-Indië' ingesteld, gesubsidieerd met geld uit de omstreden Collectieve Erkenning. Gezien het feit dat enkele leden van deze commissie ook deel uitmaken van het onderzoeksteam van het Dekolonisatie-onderzoek, kan van onafhankelijkheid en zuiverheid geen sprake zijn. Hiermee is de educatie rondom Nederlands-Indische geschiedenis niet in goede handen en het ziet er naar uit dat deze gekleurd zal worden door politieke belangen. 

Beeldvorming over Nederlands-Indië, Indische Nederlanders, Molukkers, Papua's en andere etnische groepen uit de voormalige kolonie gaat bijgekleurd worden met een rood-wit 'woke' sausje. De geschiedenis van wie wij zijn en waarom wij hier zijn gaat officieel de kliko in - of de doofpot, net wat u wilt. En dat komt de Staat der Nederlanden prima uit. Dan is ze ook meteen af van alle claims en de voor rechtsherstel vechtende Indo's, Molukkers en Papua's. Het kost wel wat, maar dan heb je ook iets. De investeringen in Dekolonisatie-onderzoek en de Collectieve Erkenning betalen rijkelijk uit, aangezien die kosten een fooi zijn vergeleken bij wat de Staat de Indische gemeenschap nog schuldig is aan nooit uitbetaalde salarissen (backpay) en schadevergoedingen. Tel uit je winst.

Al deze ontwikkelingen zijn een poging van de Staat om de Indische gemeenschap, Molukkers en Papua's voorgoed het zwijgen op te leggen, monddood te maken. Goh,  die Indo's waren veel leuker toen ze nog zwegen. Nou, dat 'Indisch zwijgen' staat niet in mijn woordenboek en het zou ook niet in het uwe moeten staan. Als wij niet massaal onze mond opendoen en onze geschiedenis zelf aan de jongere generatie doorgeven, wordt Nederlands-Indië straks voorgoed in het curriculum geschreven onder de kop 'Oorlogsmisdaden'. 

Mea culpa, mea maxima culpa

Politiek en economie is een Siamese tweeling. De Indische geschiedenis wordt opgeofferd voor economische belangen, om Indonesië te vriend te houden. De excuses van Rutte aan Indonesië zijn slechts een formaliteit, waaraan vele (financiële) voordelen kleven. Ik ben benieuwd hoeveel Nederlandse bedrijven straks Borneo gaan ontginnen voor Jokowi's nieuwe hoofdstad Nusantara. Dat Indonesië naar goed oud-Hollands voorbeeld mensenrechten schendt en o.a. de Molukken, West-Papua en Aceh koloniseert, doet er voor 'integer' Nederland niet toe. De kolonisator is dood, lang leve de kolonisator. Hoe onafhankelijk is Indonesië eigenlijk? En hoe kolonisator-af is Nederland? Does neo-kolonialisme ring a bell?

Met het Dekolonisatie-onderzoek worden door de Staat vele vliegen in 1 klap geslagen. Het onderwijs is de sleutel tot de toekomst en de klap op de vuurpijl. En ach, we veranderen wat geschiedensboekjes en over een jaar of 10 halen we heel Nederlands-Indië er gewoon helemaal uit. Dan hebben we er geen actieve herinnering meer aan.

Beste Indische Nederlanders, Molukkers en wat dies meer zij: Mark Rutte heeft zojuist uw geschiedenis schaamteloos verkocht aan Indonesië. Geschiedvervalsing is blijkbaar een stuk goedkoper dan voor eerlijk en evenwichtig onderwijs voor uw kinderen te zorgen.

Welterusten, selamat tidur!

©Anneke van de Casteele

Bubbels & Boosters

Het jaar 2021 zit er bijna op. Het was voor vrijwel iedereen een bewogen jaar. Deprimerende terugblikken zijn er al genoeg, dus ik ga mij daar niet aan wagen. Ik wil het jaar graag afsluiten met een goed gevoel, dus we nemen er nog een! Proost! Maak van 2022 een schitterend, sprankelend en fantastisch jaar!

Liefde & licht,

Anneke van de Casteele

ABBA is terug, alles komt goed

 Op 2 september 2021 om even voor zeven Nederlandse tijd moet de planeet aarde, gezien vanuit de ruimte, een warme lichtgevende gloed om zich heen hebben gehad vanwege de enorme golf positieve energie die wereldwijd werd 'gestreamd'. Vanaf dat moment was de wereld twee gloednieuwe ABBA-nummers rijker én de wetenschap dat er 5 november een nieuw album aankomt: VOYAGE. 

De kers op de taart is een reeks concerten in Londen in 2022, niet écht, maar toch ook weer wél. Benny, Björn, Annifrid en Agnetha verschijnen ten tonele als 'Abba-tars' (avatars) met een live spelende band. Het zijn mooie vooruitzichten voor Abba-fans, maar ook als je (nog) niks met Abba had, dan is dit je kans! 

Bijna 40 jaren zijn voorbij gegaan sinds Abba's allerlaatste single 'Under Attack' uit 1982. Ik herinner het me nog goed. Dikke tranen biggelden over mijn wangen toen de videoclip was afgelopen. Dat liedje is onlosmakelijk verbonden met het afsluiten van een onbezorgde jeugd. Een jeugd waarin muziek de rode draad is geweest. Abba heeft de soundtracks van vele miljoenen levens bepaald.

Ik was nog een piepklein ukkie toen Abba de eerste hits scoorde. Ik herinner me nog de blije spanning toen ik bij wijze van grote uitzondering langer mocht opblijven toen Abba in 1974 aan het Eurovisiesongfestival meedeed - en won! 

In de jaren daarna stond er altijd wel een hit van Abba in de hitparade. We keken naar Toppop met een bakje chips op schoot en een glaasje ranja. Het grote mensen- journaal kon ons niet deren en dankzij de muziek ging de grote boze wereld grotendeels aan ons voorbij. 

De liedjes zijn warme herinneringen geworden aan een lang vervlogen tijd, toen iedereen van wie je hield er nog was. Er zijn ook bittere herinneringen, dat hoort bij het leven. In de zomer van '76 keek ik naar 'Dancing Queen' op tv: het bekende optreden voor het Zweedse koningspaar, waarbij de leden van Abba in historische kostuums waren uitgedost. Op datzelfde moment kregen mijn ouders bericht dat mijn beste schoolvriendje was overleden. Als ik 'Dancing Queen' hoor, denk ik aan hem. Zo ging het ook met 'I have a dream' dat op de crematie van een familielid werd gedraaid. Of met 'One of us' dat me herinnert aan de tijd dat mijn oma overleed. 

Gelukkig overheersen de mooie herinneringen. De LP Voulez-Vous die ik van pa kreeg en die ik zodanig grijsgedraaid had, dat het een wonder was dat er überhaupt nog geluid uitkwam. Ik kan zelfs nu de songteksten nog van A tot Z meezingen (jawel, van elk nummer!). Of 'Fernando', dat herinnert aan de warme zomer waarin ik op mijn spiksplinternieuwe meisjesfiets de buurt onveilig maakte. Ik denk ook aan het denkbeeldige flitsende discopodium (compleet met schitterende discobal) op mijn kamer waarop ik voor een eveneens denkbeeldig miljoenenpubliek optrad. Uiteraard zong ik alle Abba-hits loepzuiver (ahum) in mijn haarborstel, van 'Waterloo' tot 'Super Trouper'. 

In de afgelopen 40 jaar bleef de Abba-muziek onveranderd die rode draad in mijn leven. Tijdreizen door middel van muziek geeft soms troost. Van tijd tot tijd luister ik naar Abba, vooral als het leven tegenzit en ik naar vroeger terugverlang. Gisteren kwam daar een nieuw hoofdstuk bij. Toen zat ik wederom met dikke tranen voor de (YouTube-)buis tijdens de livestream waarin de twee nieuwe singles werden gepresenteerd. Ik was niet de enige: miljoenen generatiegenoten van over de hele wereld bleken vergelijkbare emoties te hebben. Blijdschap, melancholie, heimwee naar je jeugd... Het zijn universele gevoelens. Misschien is dat wel het geheim van Abba's muziek. 

Met de nieuwe Abba-muziek hebben we een stukje jeugd teruggekregen. De melodieuze ballad 'I still have faith in you' heeft een  positief geladen tekst die hoogstwaarschijnlijk op de Abba-leden zelf slaat. De tweede single 'Don't shut me down' raakte me vol in het hart. Niet alleen vanwege de herkenbare Abba-sound, die terug is in vol ornaat. Het lied heeft een mooie boodschap die tot nadenken stemt, over persoonlijke groei en verandering, over jezelf openstellen voor de ander.

I'm Not The One You Knew

I'm Now And Then Combined

And I'm Asking You To Have An Open Mind Now

Vroeger hoorde je voortdurend: "De jeugd heeft de toekomst". Als ik denk aan de staat waarin deze wereld momenteel verkeert en hoe mensen met elkaar omgaan, dan is het moeilijk te bevatten dat mijn generatiegenoten er zo'n puinhoop van hebben gemaakt. De machthebbers van nu zijn ooit ook jong geweest. What the hell is er misgegaan? 

Enfin, Abba is terug! Alles komt goed.

©Anneke van de Casteele

Oprecht

Het is weer 15 augustus, ooit bekend als de dag van de Indiëherdenking. Dat 'Indië' verdwijnt elk jaar steeds meer naar de achtergrond. De gebruikelijke plechtigheden zijn steeds minder een weergave van de mensen met wortels in het land dat zich slingert om de evenaar. Waar zijn bijvoorbeeld de Molukkers, Papua's, Chinezen - en Indo's? Ik herken mij niet meer in de 'Indiëherdenking'. En laten we eerlijk zijn: Nederland staat niet stil bij 15 augustus, Japanse bezetting of bersiap. Zelfs niet na 76 jaar. Want we hebben 5 mei al. De 4 en 5 mei herdenkingen slokken langzaam maar zeker 15 augustus op. En 'wij' laten het gebeuren. Tenzij je je laat horen.

De Molukse 'Monumentaire' van Coen Verbraak

Dat journalist en historicus Coen Verbraak garant staat voor diepgaande, spraakmakende out-of-the-box kwaliteitstelevisie wisten we. Dat hij de Nederlandse televisiekijker in 4 weken zou weten te winnen voor het Molukse verhaal is ongekend. De documentaire 'Molukkers in Nederland, 70 jaar op weg naar huis' schrijft tv-geschiedenis. 

Bij de kladden

Verbraak grijpt de kijker bij de kladden. Subtiel en onverwacht. Net zoals je leraar vroeger ineens achter je stond als je drukker bezig was met alles behalve je werk. 'En nu ga je zitten, mond dicht en luisteren.' Nou, dat hebben we gedaan. En we hebben het geweten ook. Voor de één zijn de beelden een eerste kennismaking, voor de ander betekenen ze herkenning. Eén ding is zeker: ik heb in elk geval 100 keer liever Verbraak voor de klas dan mijn geschiedenisleraar van vroeger.

In de 4-delige documentaire komen Molukkers aan het woord, bekende en minder bekende. Er zijn eerder sporadisch wat documentaires gemaakt over Molukse zaken, maar nooit eerder kwamen Molukkers zelf zo uitgebreid aan het woord. Bovendien rammelde er bij oudere programma's vaak van alles qua historische feiten. Als je een beetje op de hoogte bent van de koloniale geschiedenis, dan zap je bij de zoveelste feitenfout al na een paar minuten met gekromde tenen weg. Maar niet bij 'Molukkers in Nederland'. Daar kijk je ademloos en zonder gebruikelijke plaspauze naar. Verbraaks serie stijgt op historisch vlak ver boven de rest uit. Deze reeks blinkt uit, naast de bewogen persoonlijke verhalen, door de gedegen research van Sylvia Pessireron en Rens Broekhuis, die als een rode draad door de afleveringen heen loopt. Het eindresultaat is niet zomaar een dertien-in-een-dozijn documentaire. Het is een monument van kaliber, een respectvol historisch eerbetoon waar je niet meer omheen kunt. Ik noem het daarom liever een 'monumentaire'.  

Onbekend maakt onbemind

Het is toch eigenlijk dieptriest dat het Molukse verhaal bij het Nederlandse publiek vrijwel onbekend is of dat de kennis die men ervan meent te hebben eigenlijk berust op vooroordelen of scheefgegroeide beeldvorming. Onbekend maakt onbemind. Helaas, zo gaan die dingen. Geen enkele ex-kolonisator ziet graag zijn duistere geschiedenis onder ogen en verzwijgt deze daarom liever. Maar Nederland bakt ze wel erg bruin. Dat er 70 jaar gepasseerd is voordat men eindelijk eens naar de ander gaat luisteren is al erg genoeg. Maar dat er 400 jaar overheen gaat en dat men dan nog steeds niet de hand in de eigen koloniale boezem durft te steken, is toch wel bizar. Temeer omdat Molukkers aan het vroegste begin, aan de wieg van de welvaart van Nederland hebben gestaan. Zonder specerijen uit de Molukken geen handel. Zonder Molukkers geen Gouden Eeuw, waar ons land altijd zo prat op gaat - en die mag u best in uw oren knopen.

Gedeelde geschiedenis

Het is geen wonder dat het grote publiek onbekend is met de achtergronden van de aanwezigheid van Molukkers in dit koude kikkerlandje. Molukkers zijn nauwelijks onderdeel van het onderwijscurriculum. En als ze überhaupt in lesstof aan bod komen, komen ze bij lange na niet uit de verf of gaat het altijd weer over de acties van de jaren '70, zonder de voorgeschiedenis, de aanleiding voor de acties, correct weer te geven. Het is sowieso een pijnlijke gemiste kans om de geschiedenis van voormalig Nederlands-Indië, ooit het grootste wingewest van Nederland, geen prominentere plaats te geven in het curriculum. Uiteraard geldt dit ook voor de geschiedenis van de andere (voormalige) kolonies. Dat kan en moet veranderen als we onze gedeelde geschiedenis recht willen doen en elkaar beter willen begrijpen. Met dat 'gedeelde' hebben we nog altijd de meeste moeite. We voelden het niet. Verbraak liet ons heel even die pijn voelen, hún pijn - en dát is nieuw. Laat deze serie vooral een wake-up call zijn voor de Nederlandse regering en met name voor het Ministerie van Onderwijs.

Excuses

We zijn middels de serie getuige geweest van de ronduit schofterige behandeling van de Molukkers door de Nederlandse regering. Wie Molukkers in de vriendenkring of familie heeft, weet echter dat wat we op tv hebben gezien slechts een fractie is van het daadwerkelijke leed dat hen is aangedaan door de Haagse firma List & Bedrog. Een ordinaire handjeklapmissie tussen Nederland en haar destijds nieuwbakken handelspartner Indonesië - met als inzet duizenden mensenlevens die voorgoed zouden veranderen. Officiële excuses zijn hier zeker op zijn plaats. Het bijbehorende zalvende bosje bloemen mag worden vervangen door eerlijk onderwijs en een compensatie. En met dat laatste bedoel ik geen symbolische afkoopsom c.q. aalmoes in de vorm van subsidie, zoals bij de Indische gemeenschap is gebeurd, maar een fatsoenlijke compensatie speciaal voor Molukse gedupeerden. 

Perspectieven

De serie 'Molukkers in Nederland' biedt perspectieven voor de toekomst. Mijn onderwijshart gaat sneller kloppen van documentaires als deze. De mogelijkheden om de serie vanaf nu ook te integreren in het voortgezet onderwijs zijn legio. Aangezien Den Haag waarschijnlijk nog wel even doorsnurkt, zijn creatieve docenten onder ons nu aan zet. 

De serie biedt echter ook perspectief voor een opvolger. Ik hoop dat de heer Verbraak mij toestaat om een bescheiden suggestie te doen. Er is nóg een vergeten groep in Nederland, afkomstig uit dezelfde voormalige Nederlandse kolonie, die in een enigszins vergelijkbare situatie verkeert: de Papoea's. Net als de Molukken wordt hun land, West-Papoea, op bloedige wijze bezet door Indonesië. Den Haag zwijgt en de rest van de wereld sluit de ogen voor de langzame genocide die zich daar voltrekt. Net als bij de Molukkers is het een kwestie van gebroken beloftes van Nederlandse zijde, transgenerationeel leed en een vrijheidsstrijd die tot op de dag van vandaag doorgaat. Als iemand hun verhaal kan vertellen, dan is het Verbraak. 

©Anneke van de Casteele

Aard der Mensen

Of het nu om een oorlog gaat tussen volkeren, rellen tijdens een avondklok of ruzie tussen twee mensen: oorlogs- en vernielzucht zit blijkbaar in de aard van het beestje. We maken er een 'aardige' puinhoop van met z'n allen. En we kunnen het zo leuk hebben met elkaar, hier op onze mooie blauwe planeet. Aard der Mensen - een 'lockdown' gedicht.

©Anneke van de Casteele

P.S. De titel is een knipoog naar het boek 'Aarde der mensen' (Bumi manusia) van Pramoedya Ananta Toer.

Kerstgedachten

De donkere dagen voor kerst lijken duisterder dan ooit. Net als een eeuw geleden grijpt een hardnekkig virus meedogenloos om zich heen, wereldwijd. De moderne mens wordt geconfronteerd met zijn eigen kwetsbaarheid en weet zich daardoor geen houding te geven, waardoor het virus zich nog sneller kan verspreiden. We weten heel goed hoe we het virus eronder kunnen krijgen, maar we houden ons veel liever krampachtig vast aan zaken die ons een gevoel van (schijn)veiligheid geven, zoals kerstmis, vuurwerk en shoppen. We gaan immers liever naar een feestje dan dat we onze eigen sterfelijkheid onder ogen durven te zien - en die van anderen. Bijgaand twee gedichtjes die ik schreef in deze donkere dagen.

Het leven is kostbaar. En kwetsbaar. Blijf gezond en heb het leven lief. Ik wens iedereen een veilige kerst toe en een gezond nieuwjaar.

©Anneke van de Casteele

Bekladding Indisch monument is grafschennis

De bekladding van het Indisch monument in Den Haag, een dag voor de Nationale Herdenking 15 augustus 1945, is in alle opzichten misselijkmakend en laf. De daders hebben duidelijk geen kaas gegeten van de symboliek van dit monument, en nog minder van de eigen geschiedenis, laat staan van hoeveel het monument en de bijbehorende herdenking betekenen voor mensen met roots in de archipel. 

De actie heeft vooralsnog het tegenovergestelde effect bereikt. Het valt me op dat mensen juist nog meer gemotiveerd zijn om te herdenken, ondanks deze stunt van een paar eencelligen met een verfbus. Weliswaar wordt het dan herdenken in de eigen omgeving, want dat andere virus is er helaas ook nog. 

Zelf heb ik de laatste jaren steeds minder met de fysieke Indiëherdenking, maar dat wil niet zeggen dat ik niet herdenk. Integendeel. Mijn familie herdenk ik ook op andere momenten. Het is belangrijk om de slachtoffers van de Japanse bezetting te blijven herdenken. De geschiedenis van Nederlands-Indië wordt al te vaak weggepoetst. Zoals ik al in eerdere columns zei, heb ik 'de' Indiëherdenking steeds meer kleur zien verliezen. Ik mis de diversiteit van de Indische gemeenschap. Het is een voornamelijk witte aangelegenheid geworden, met kille toespraken van allerlei 'bobo's'. Dezelfde bobo's die verantwoordelijk zijn voor 75 jaar inadequaat beleid op het gebied van o.a. onderwijs, maar vooral qua nooit opgeloste kwesties zoals de backpay.

Ik weet echter dat de herdenking voor heel veel mensen uitermate belangrijk is en dat respecteer ik. Als ik hoor wat mensen hebben doorstaan tijdens (en na) de Japanse bezetting en ik tel daar het oorlogsleed van mijn eigen familie bij op, dan wordt het totaal respectloze van deze actie extra duidelijk. 

Troost

Mensen vinden troost bij elkaar, troost tijdens de plechtigheid van de herdenking. Het monument is hun plek. Toen na de oorlog de grote uittocht begon, moest men alles en iedereen achterlaten: ook de overledenen. Ontheemd zijn is geen lolletje.  Niet iedereen beschikt over voldoende financiële middelen of een goede gezondheid (getuige de vele rollators en rolstoelen bij de herdenkingen) om in Indonesië of Thailand even de oorlogsgraven van  familie te bezoeken. Dan is Den Haag een goed alternatief. Maar daar dachten de actievoerders niet aan.

Ze dachten evenmin aan de pijn die ze vaak toch al getraumatiseerde mensen hiermee hebben bezorgd. Logisch ook, want het slaafs vasthouden aan een op haat gebaseerde ideologie schakelt het empathisch vermogen uit. Het kan hen niets schelen.

Grafschennis

U leest het goed: grafschennis. Men heeft niet alleen de nagedachtenis van oorlogsslachtoffers geschonden, maar min of meer ook fysiek. Aan de achterzijde van het monument is ruimte voor het uitstrooien van as van overledenen. Dat maakt de actie grafschennis. 

Het is onvergeeflijk wat er is gebeurd. Het is misschien een schrale troost, maar veel mensen uit de Oost staan open voor spiritualiteit en geloven in karma. Dus dat komt vroeg of laat heus wel goed. Spiritualiteit en respect voor ouderen zijn overgeleverd via onze Indonesische/Molukse voorouders en voorgoed vastgeklonken in ons Indisch DNA. Daar kan geen verfbus tegenop.

©Anneke van de Casteele